Zmiany w ustawie o zwiÄ…zkach zawodowych

1 stycznia 2019 roku weszły w życie przepisy nowelizujące ustawę z dnia 23 maja 1991 roku o związkach zawodowych.

Nowe regulacje wprowadzają ważne zmiany w prawie związkowym, a na szczególną uwagę zasługują:

1. Realizacja wygranej przez naszÄ… centralÄ™ zwiÄ…zkowÄ… – OPZZ, sprawy przed TrybunaÅ‚em Konstytucyjnym: rozszerzenie prawa koalicji zwiÄ…zkowej na osoby wykonujÄ…ce pracÄ™ na podstawie innej niż stosunek pracy, jeżeli:• nie zatrudniajÄ… do tego samego rodzaju innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia, oraz• majÄ… takie prawa i interesy zwiÄ…zane z wykonywaniem pracy, które mogÄ… być reprezentowane i bronione przez zwiÄ…zek zawodowy.Prawo tworzenia i wstÄ™powania do zwiÄ…zków zawodowych otrzymaÅ‚y zatem osoby wykonujÄ…ce pracÄ™ zarobkowÄ… na podstawie umów cywilnoprawnych (m.in. umowa o dzieÅ‚o, zlecenia, Å›wiadczenia usÅ‚ug) oraz samozatrudnieni.

2. Podwyższono progi tzw. reprezentatywności zakładowej:• 8% (dla organizacji przynależących do reprezentatywnych central związkowych) oraz• 15% (dla pozostałych organizacji związkowych).

3. Przy ustalaniu regulaminu wynagradzania, premiowania, pracy, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, planu urlopów, określonych okresów rozliczeniowych przy określaniu reprezentatywności organizacji związkowej będzie brany pod uwagę dodatkowy czynnik, a mianowicie zrzeszanie co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy. Jest to zabezpieczenie przed tym, aby w rozmowach dotyczących ważnych spraw pracowniczych uczestniczyły organizacje mogące się wykazać odpowiednią liczbą członków będących pracownikami, a nie jedynie np. zleceniobiorcami.

4. Wprowadzono zasadÄ™: dana osoba może być uwzglÄ™dniona na rzecz uprawnieÅ„ tylko jednej – wskazanej przez tÄ… osobÄ™ – zakÅ‚adowej organizacji zwiÄ…zkowej.

5. Wprowadzono szczegółowe zapisy dotyczące nierównego traktowania z powodu przynależności związkowej (np. odmowa zatrudnienia związkowca, niekorzystne kształtowanie jego wynagrodzenia, pomijanie przy podwyżkach czy awansach, a także przy typowaniu do szkoleń). Ciężar dowodu: po stronie pracodawcy, który musi udowodnić, iż podejmując konkretne decyzje kierował się obiektywnymi powodami.

6. Na rzecz uprawnień zakładowej organizacji związkowej, oprócz pracowników, będą zaliczane również inne osoby wykonujące pracę zarobkową pod warunkiem, iż osoby te świadczą pracę przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawcy.

7. Obowiązek informacyjny zakładowej organizacji związkowej względem pracodawcy o liczbie członków – co 6 miesięcy, w terminie do 10 lipca i do 10 stycznia.

8. Każda z organizacji związkowych oraz pracodawca może zgłosić pisemne zastrzeżenie co do liczebności danej zakładowej organizacji związkowej. Wówczas ta organizacja związkowa musi wystąpić do sądu o weryfikację liczby członków. Jeżeli organizacja, wobec której zgłoszono zastrzeżenie, prawomocnie wygra sprawę, to wówczas przez okres 1 roku nikt nie może ponownie podważać jej liczby członków.

9. W przypadku dwóch lub więcej reprezentatywnych organizacji związkowych należących do centrali związkowej wchodzącej w skład RDS – w razie negocjacji spraw zbiorowych – należy utworzyć wspólną reprezentację. W przypadku jej niewyłonienia, reprezentatywną organizacją związkową jest najliczniejsza oraz każda inna pod warunkiem, że zrzesza co najmniej 15% załogi.Uwaga: powyższa zasada nie ma zastosowania do pozostałych uprawnień reprezentatywnych organizacji związkowych, np. w zakresie szczególnej ochrony działaczy związkowych.

10. Wskazano przykładowy katalog informacji udzielanych przez pracodawcę na wniosek zakładowej organizacji związkowej. Znalazły się w nim m.in. informacje dotyczące:• działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy,• warunków pracy i zasad wynagradzania,• stanu i struktury zatrudnienia.Pracodawca udziela zakładowej organizacji związkowej informacji w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku.

11. Wprowadzono dwa terminy na wyrażenie zgody lub odmowÄ™ wyrażenia zgody przez zarzÄ…d zakÅ‚adowej organizacji zwiÄ…zkowej na zwolnienie chronionego dziaÅ‚acza zwiÄ…zkowego:• 14 dni roboczych w przypadku zamiaru wypowiedzenia stosunku prawnego przez pracodawcÄ™,• 7 dni roboczych w przypadku zamiaru rozwiÄ…zania stosunku prawnego przez pracodawcÄ™.Uwaga: w przypadku upÅ‚ywu tych terminów – brak reakcji zarzÄ…du organizacji zwiÄ…zkowej traktowany bÄ™dzie jako wyrażenie zgody na dokonanie danej czynnoÅ›ci przez pracodawcÄ™.

12. W razie bezprawnego zwolnienia chronionego dziaÅ‚acza zwiÄ…zkowego, wykonujÄ…cego pracÄ™ na innej podstawie niż stosunek pracy, dziaÅ‚aczowi bÄ™dzie przysÅ‚ugiwaÅ‚a jedynie rekompensata w wysokoÅ›ci 6 – miesiÄ™cznego wynagrodzenia. Osoba ta może jednak dochodzić odszkodowania lub zadośćuczynienia przenoszÄ…cego wysokość rekompensaty.

13. Wprowadzono regulacje karne (kara grzywny) w stosunku do działaczy związkowych w przypadku:• podania zawyżonej liczby członków związku zawodowego w celu uzyskania uprawnień zakładowej organizacji związkowej lub reprezentatywnej zakładowej organizacji związkowej,• przeznaczania dochodu z działalności gospodarczej prowadzonej przez związek na cele niesłużące realizacji zadań statutowych związku lub dzielenie go pomiędzy członków związku,• braku zawiadomienia KRS w terminie 30 dni o zmianach do statutu.